DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Elazığ’daki 8 Kasım’da meydana gelen 5 büyüklüğündeki zelzelesi kıymetlendirdi. Kırılan fay uçlarındaki güç transferinin, yeni sarsıntıların tetiklenmesine neden olduğunu belirten Prof. Dr. Sözbilir, “Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırılmasıyla meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki 24 Ocak 2020 Elazığ zelzelesinin tetiklemesiyle, 3 yıl sonra 6 Şubat 2023 Maraş sarsıntıları yaşanmıştı. Birinci zelzelede Pütürge fayının çabucak güneybatısındaki Erkenek, Pazarcık, Narlı ve Amanos segmentleri 7.8 büyüklüğünde bir sarsıntı üreterek, Hatay Havalimanı’na kadar kırılmıştı”
Sözbilir, “Bu zelzele, 20 Şubat 2023’te, Hatay Havalimanı güneyinde 6.4 büyüklüğündeki Antakya-Defne sarsıntısını tetiklemişti. 16 Ekim 2024’te ise 6 Şubat zelzelesi yüzey kırığının kuzey ucu ile 24 Ocak 2020 yüzey kırığının güney ucu ortasında 5.9 büyüklüğünde Malatya-Kale sarsıntısı yaşanmıştı. Yaklaşık 1 ay sonra, bu sefer de Pütürge segmentinin kuzeydoğu ucundaki Palu segmentinde yeni bir sarsıntı gerçekleşmiş oldu. Yani, 8 Kasım tarihinde 5 büyüklüğünde meydana gelen Elazığ zelzelesi, 2020 yılında Pütürge segmenti üzerinde meydana gelen Elazığ zelzelesinin tetiklediği bir zelzele olarak düşünülebilir” diye konuştu.
‘ADIYAMAN FAYININ SİSMOLOJİK VE JEODEZİK MANADA İZLENMESİNDE YARAR VAR’
Prof. Dr. Sözbilir, 2020’deki Elazığ sarsıntısında Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırıldığını söyleyerek, “8 Kasım’da ise 2020’deki güç transferi nedeniyle Pütürge segmentinin kuzey ucundaki Palu segmentinin bir kısmı kırılmış oldu. O bölgenin 995, 1789 ve 1874 yıllarında 7’ye varan büyüklükte yıkıcı sarsıntılar yaşadığını biliyoruz. Lakin Palu segmenti son 100 yılda makul aralıklarla çok sayıda 5 civarında sarsıntı üretti. Palu segmenti 200 yılı aşkın müddettir yıkıcı nitelikte büyük zelzele üretmiyor. Palu segmentinin asismik nitelikte krip yaptığına dair ölçümler de bulunuyor. Yani sismik boşluk sınıfında bedellendirilen ve büyük zelzele üretmesi beklenen faylardan biri. Bunun yanında Palu ilçesinden başlayıp güneybatıya Adıyaman vilayetine gerçek ilerleyen Adıyaman fayı var. Biz bu fayı 2 yıldır Fırat Üniversitesi yürütücülüğünde birlikte çalışıyoruz. YÖK-Araştırma Dayanak Programı kapsamında çalıştığımız bu projede, Adıyaman fayının da canlı bir fay olduğunu saptamış bulunmaktayız. Bu fayın da 7’ye varan büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeli bulunuyor. Bu nedenle Adıyaman fayının sismolojik ve jeodezik manada daima izlenmesinde yarar var diye düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
‘FAY SEGMENTLERİ ÜZERİNDE GERİLİM BİRİKİMİ DEVAM EDİYOR’
6 Şubat 2023’teki 7.8 büyüklüğündeki Kahramanmaraş zelzelesinin tetiklemesiyle 9 saat sonra kırılan Çardak ve Doğanşehir faylarının uçlarındaki Malatya fayı ve Savrun ile Saimbeyli faylarının da gerilim biriktirmeye devam ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sözbilir, “Benzer biçimde 6 Şubat 2023 sarsıntısında bir kısmı kırılan Narlı fayı güneyindeki Sakçagöz, Yesemek ve Hacıpaşa fayı üzere Ölüdeniz fayına ilişkin fay segmentleri üzerinde de gerilim birikimi devam ediyor” dedi.
Prof. Dr. Sözbilir, “Henüz kırılmayan sismik kaynakların varlığı nedeniyle bilhassa Bingöl, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay ve Adana vilayetlerinde zelzeleye hazırlık konusunda acil tedbirler alınması gerek, halkın bilinçlendirilmesi de hayati derecede değerli diye düşünüyorum” diye konuştu.